Maand: mei 2018

Nederland is een schaatsland. Nederlanders zijn gek op schaatsen. Denk aan de Elfstedentocht-gekte. Als er in de winter maar een klein laagje ijs over de grachten, rivieren en meren ligt, wagen de Nederlanders met gevaar voor eigen leven zich op het ijs. Ze staan namelijk meteen de popelen om op natuurijs te mogen schaatsen.

Wat is deze gekte met schaatsen toch?

In het buitenland schaatsen ze ook, maar dat is toch anders. In Duitsland zijn ze bijvoorbeeld gekker van skiën en wintersport in de bergen. In Noorwegen zijn ze meer van het langlaufen. In Canada en de Verenigde Staten schaatsen ze erg veel, maar juist kunstschaatsen en ijshockey.

Waar komt die schaatsgekte in Nederland vandaan? De volgende dingen moet je weten over schaatsen in Nederland.

1. Zal het gaan vriezen?

Zodra het koud begint te worden, wordt Nederland overvallen door ijskoorts. Het begint met de koudere gevoelstemperatuur, waardoor het bij veel mensen al begint te kriebelen. Daarna komen de weersvoorspellingen. “Er is kans op vorst.” De ijskoorts wordt steeds hoger. Hoeveel centimeter zal het ijs gaan groeien? Zal het plotseling gaan dooien of niet? Vervolgens gaat deze ijskoorts over op Elfstedentocht-gekte. Zal de tocht der tochten dit jaar wellicht kunnen worden gereden?

Zodra er ijs op het water ligt, zijn er altijd gekken die denken dat het goed genoeg is. Ze hunkeren namelijk al een jaar naar het schaatsen op natuurijs. Dit zit in je bloed. Het schaatsen op natuurijs is een unieke ervaring. Deze eerste gekken wagen zich op het ijs en genieten van een maagdelijk, vers en leeg ijs. Sommige zakken er vervolgens ook doorheen. Zo niet, dan wagen steeds meer mensen zich op het ijs, ondanks dat de ijsverenigingen het nog afraden.

Binnen enkele uren staat het ijs vol. Iedereen geniet volop en probeert zoveel mogelijk meters te maken op het natuurijs. Je moet er snel bij zijn, want de volgende dag kan de dooi al beginnen. Wanneer het begint te dooien, is de kans op schaatsen op natuurijs weer verdwenen.

2. Schaatstechniek

Er zijn in Nederland ook veel (semi-)overdekte banen en buitenbanen waar kan worden geschaatst. In de provincies zijn er zelfs veel dorpen die een schaatsvereniging hebben. Er worden dan weilanden of grasvelden ondergespoten met water in de hoop dat deze gecontroleerde waterlaag gedurende de nacht verandert in een prachtige schaatsbaan.

Een schaatsbaan is er voor de semiprofessionele schaatser, de amateur marathonschaatser en voor de plezierschaatser. Iedereen heeft er plezier. Maar voor velen zijn deze kunst-schaatsbanen een goede plek om de schaatstechnieken te oefenen.

Je kunt er vaak schaatsen huren en er ook wat te eten of drinken kopen.

3. De eerste marathon op natuurijs

De eerste marathon op natuurijs is elk jaartje weer een dingetje in Nederland. In 2018 was de eerste marathon op natuurijs in Haaksbergen. Welke ijsvereniging heeft als eerste het natuurijs ‘klaar’. Dit is een combinatie tussen het toepassen van de juiste technieken om ijs te creëren van goede kwaliteit, maar natuurlijk zijn deze ijsmeesters ook afhankelijk van de vorst. De ijsverenigingen die elk jaar weer strijden om de eerste marathon te mogen organiseren, zijn de ijsclubs van Noordlaren (Groningen), Veenoord (Drenthe) en Haaksbergen (Overijssel). In 2017 ontving Noordlaren deze eer.

Nederland heeft ongeveer 200 ijsverenigingen die er alles aan doen om de buitenschaatsbanen zo snel mogelijk klaar te hebben voor het schaatsseizoen. Heb jij de schaatskoorts in je hoofd en kan je niet wachten om op natuurijs te schaatsen? Kijk dan hier voor de ijsbanen die open zijn bij jou in de buurt.

4. “It giet oan”

Deze kenmerkende zin wordt gedurende de schaatskoorts meerdere keren in vraagvorm gezegd. Het is Fries voor ‘Het gaat gebeuren’. Het refereert naar de bijna legendarische Elfstedentocht. Zal de Elfstedentocht dit jaar eindelijk weer eens gereden kunnen worden?

Deze vraag is afhankelijk van het weer. Hoe kan het in Nederland ook anders? Zal het koud genoeg worden? Zal de vorst lang genoeg aanhouden?

De Elfstedentocht is al 20 jaar niet gereden. Helaas. Toch is het elk jaar weer onderdeel van de schaatskoorts in ons land. De kans dat er ooit nog een Elfstedentocht zal plaatsvinden, is echter klein. Lees daarover meer in deze blog.

5. De charme van buiten schaatsen

Wanneer je in Nederland bent en het begint de vriezen, dat groeit de schaatskoorts. Een groot deel van de Nederlanders bindt vol adrenaline de schaatsen onder wanneer het ijs goed genoeg is om op te kunnen schaatsen. Het gevoel van het schaatsen op natuurijs over grachten, rivieren, sloten en meren is onbeschrijflijk mooi. Er gaat niets boven schaatsen op natuurijs. Langs weilanden, riet, door de beeldschone natuur over het bevroren water heen.

De Nederlandse schaatsbond houdt goed in de gaten waar en wanneer het veilig genoeg is om het ijs te betreden. De mensen hebben hun schaatsen dan al lang van zolder gehaald en ingevet. Klaar om te gaan schaatsen.

Er is een kans dat je valt of dat je zelfs door het ijs zakt. Wanneer je voorzichtig bent en goed oppast, zal dit echter niet gebeuren. Alhoewel, over het gladde ijs kan iedereen weleens uitglijden en een smak maken.

Het is belangrijk dat je goed op het ijs blijft letten. Wanneer het doorzichtig is, is het meestal goed. Ga nooit te dicht langs de kant. Onder bruggen is het ijs vaak niet goed. Volg de gebaande paden die andere schaatsers hebben achtergelaten.

Vaak zijn er lange routes over meren, sloten en rivieren die veel liefhebbers afleggen.

6. Koek en zopie

Het is een essentieel onderdeel van het schaatsen. Koek (koekjes) en zopie (iets te drinken) wordt meestal verkocht bij schaatsbanen of plekken waar veel mensen komen om te schaatsen. Gewoonlijk bestaat dit uit chocolademelk of erwtensoep. Het woord zopie verwijst echter naar sterke drank, oftewel jenever. Daar wordt je vanbinnen lekker warm van. Dit is waarnaar iedere schaatser verlangt na een lange schaatstocht door de barre kou.

7. IJsvrij

IJsvrij betekent niet dat de straten weer vrij zijn van vorst. Dit betekent dat kinderen een dag vrij hebben om te schaatsen. Vaak heeft dit verband met het feit dat er door de vorst, ijzel, sneeuw en het vriezen de wegen onbegaanbaar zijn. Kinderen kunnen dan niet veilig naar school komen. Dan kunnen de kinderen (en hun ouders, want zij hebben dan vaak ook vrij) heerlijk schaatsen. Want wanneer het ijsvrij is, is het koud genoeg zodat meren, sloten en rivieren bevriezen.

8. Bonus: Je schaatsen snel scoren

In Nederland kan het opeens snel vriezen. Vaak raken schaatsen dan snel uitverkocht. Zoek je een overzicht / plek waar je je schaatsen snel kunt vinden? Bekijk dan dit sportkleding/artikelen overzicht.

Wat is hetgeen wat schaats liefhebbend Nederland het liefst wilt? Dat is zeer waarschijnlijk de Elfstedentocht in Friesland. Het is een legendarische tocht vol ontberingen waarvoor echte kracht nodig is om het uit te rijden. De Elfstedentocht is wellicht de zwaarste sportwedstrijd op aarde. Dit wordt bepaald door de ijzige kou, de lange afstand en doordat de schaatsers lange tijd alleen rijden door de ijzige mist en kou.

Wie zal de volgende winnaar van de Elfstedentocht worden? Dat is een goede vraag. De kans is klein dat er in de toekomst nog een Elfstedentocht zal worden gereden. In dit artikel worden drie reden voor deze zware stelling gegeven.

Wat is de Elfstedentocht?

Maar eerst: Wat is deze populaire schaatstocht waar alle Nederlanders elk jaar weer warm voor worden? In heel Nederland wordt er elk jaar weer een balletje opgegooid: Zal de tocht der tochten dit jaar worden gereden?

De legendarische schaatstocht volgt een gesloten route langs bevroren grachten, rivieren en meren. Deze route verbindt elf historische Friese steden: Dokkum, Harlingen, Franeker, Hindeloopen, Bolsward, Workum, Sneek, Sloten, IJlst, Stavoren en Leeuwarden. De tocht heeft een lengte van bijna 200 kilometer. De tocht loopt als een cirkel door de provincie Friesland, waarbij soms een klein stukje (enkele meters) over land moet worden afgelegd om de tocht over het ijs weer te kunnen voortzetten.

De Elfstedentocht kan alleen worden gehouden wanneer het ijs dik genoeg is. Dit betekent dat het ijs 15 centimeter dik dient te zijn en er een goed vooruitzicht is dat het de komende dagen blijft vriezen. Er doen ongeveer 15.000 schaatsers mee. Dit zijn amateurschaatsers, en dus geen professionele schaatsers. De laatste Elfstedentochten werden gehouden in 1985, 1986 en 1997. Alle deelnemers dienen lid te zijn van Stichting Elfstedentocht. Wanneer het dus plotseling erg koud is, de Elfstedentocht wordt gehouden, maar je geen lid bent, dan kun je dus niet meedoen.

Waarom zal er nooit meer een Elfstedentocht in Friesland plaatsvinden?

De Elfstedentocht is een tocht van extremen. Enkele extreme kenmerken van de Elfstedentocht worden bepaald door de weersomstandigheden, zoals ijs en kou. Er zijn een aantal redenen waarom de kans klein is dat de Elfstedentocht ooit nog wordt gehouden.

Reden 1: de opwarming van de aarde en temperatuurstijging

Zoals je waarschijnlijk wel weet, warmt de aarde op. Je kunt dit net als Donald Trump ontkennen, maar de Elfstedentocht laat zien dat er in Nederland (en op andere plekken in de wereld) toch wel degelijk sprake is van hogere temperaturen, minder sneeuw en minder ijs.

Op veel plekken, waaronder in Nederland, verandert de temperatuur als resultaat van de opwarming van de aarde. De winters zijn zachter en de zomers zijn kouder. Extreme temperaturen komen daarom minder vaak voor. Elk jaar weer zijn er ‘winterdagen’ die de warmste temperatuur hebben die ooit op die dag is gemeten.

De Elfstedentocht is een tocht van extremen. Het moet erg koud zijn, want anders ligt er niet genoeg ijs. Bovendien moet het langere tijd koud zijn, zodat het ijs kan groeien en zodat er op z’n minst enkele dagen achter elkaar een dik pak ijs ligt over de wateren van Friesland.

Helaas is de realiteit dat er in Nederland in de winter met name nog warmterecords worden gemeten, en niet zozeer meer kou-records. Vroeger was het echt aanzienlijk kouder en hield de vorst langer aan. Dit komt helaas niet meer voor. Daarom heeft de Elfstedentocht al meer dan 20 jaar niet meer in Nederland plaatsgevonden. Een Elfstedentocht in de toekomst zal moeten samengaan met een kou-record.

Maar wie weet. Niets is zo onvoorspelbaar als het weer.

Reden 2: Kan Friesland het mediaspektakel wel aan?

Tijdens de laatste Elfstedentocht in 1997 werd Friesland overspoeld door publiek en media-aandacht. Er kwamen maar liefst 1.5 miljoen mensen kijken. Er waren daarnaast 2000 internationale en nationale journalisten aanwezig om deze zeldzame schaatstocht te verslaan en te filmen. Dat was in 1997. Toen was er (zo goed als) nog geen internet, hadden we geen smartphones en keken we naar televisie op een dikke beeldbuis.

Kan jij je voorstellen hoe een Elfstedentocht er anno 2018 uit zal gaan zien? Waarschijnlijk een ware chaos. Hoe langer we moeten wachten op de volgende Elfstedentocht, hoe unieker het evenement zal zijn. Het zal binnen enkele dagen moeten worden georganiseerd en klaargezet. Heel Nederland en omgeving zal dit unieke spektakel met eigen ogen willen zien en persoonlijk willen meemaken. Plus alle internationale pers. Het zullen miljoenen mensen zijn die allemaal op de voorste rij willen staan om de mooiste selfies en instagramwaardige foto’s te maken.

Kan Friesland dit aan? Kunnen de kleine Friese steden (de meesten zijn eigenlijk dorpjes) dit aan? Kan de Stichting Elfstedentocht dit organiseren?

Reden 3 waarom de Elfstedentocht waarschijnlijk nooit meer zal worden gereden, hangt hiermee samen.

Reden 3: Tegenwoordig heeft veiligheid een veel belangrijkere rol in enorme evenementen.

Nogmaals: de laatste Elfstedentocht was in 1997. Dat was een andere tijd. Tegenwoordig zijn er meer dingen waarmee we rekening moeten houden wanneer er een groot evenement wordt georganiseerd, zoals de Elfstedentocht zal gaan worden. Een erg belangrijke in deze tijd van terrorisme en dreiging, is veiligheid. Hoe kan Friesland een veilig evenement organiseren voor de miljoenen bezoekers die het aan zal trekken?

Vergeet ook niet: in Nederland zijn we dol op regeltjes. Hoe strenger, hoe beter. Als een nationaal feest hieronder zal gaan leiden, is dat ok. Denk bijvoorbeeld aan een vuurwerkverbod tijdens Oud&Nieuw. Of Koningsdag wat een geheel andere opzet heeft dan Koninginnendag. Wij Nederlanders zijn wereldberoemd om onze festivals, maar deze gaan enorm gebukt onder alle regels, eisen en verplichtingen.

Dus wat betreft de Elfstedentocht: Als de brandweer er niet mee eens is, gaat het geintje niet door.

Wie is er verantwoordelijk? Dat zijn de burgermeesters en de ministers. Wanneer één of enkele personen zo’n hoge verantwoordelijkheid hebben (duizenden mensen die direct of indirect gevaar lopen of wanneer er levensgevaarlijke situaties kunnen ontstaan), dat wordt het hen snel te heet onder de voeten. Dat betekent dat het hele evenement gewoon wordt afgeblazen.

Resume

Ik wou dat ik het beter kon verwoorden. De kans is erg klein dat de Elfstedentocht in de toekomst nog in Friesland zal gaan plaatsvinden. De grootste spelbreker is helaas het klimaat. In Nederland en in Friesland zijn de winters een stuk zachter dan in het verleden. Wanneer de temperaturen een stuk zachter zijn dan voorheen, kan een evenement met extreme koude temperaturen niet worden gehouden. We kunnen zelf een aantal dingen doen. Ons transport draagt naast onze lifestyle al voor een groot deel bij aan de opwarming van de aarde.

Elk jaar weer wordt er minstens één keer gesproken over mogelijke kansen op een Elfstedentocht. Dit zijn dan alleen nog positieve vooruitzichten. Wat als er echt een koufront over Nederland komt wat een langere tijd aan zal houden? Wat als de Elfstedentocht echt kan worden gehouden? Dan komen er nieuwe eisen aan dit evenement. Dit zijn het verwerken van mensenmassa’s en openbare veiligheid. Zijn hier draaiboeken voor opgesteld?

Ik hoop op een Elfstedentocht in 2018. Of anders het volgende jaar. Tot die tijd wordt er een alternatieve Elfstedentocht georganiseerd in Oostenrijk.